Johan Cruyff, ένα έμβλημα του "ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου"

Ο Γιόχαν Κρόιφ έφερε επανάσταση στο ποδόσφαιρο, ενσαρκώνοντας την έννοια του "ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου", παίζοντας σε βάθος ή καλύπτοντας όταν ήταν απαραίτητο, πηγαίνοντας πιο μακριά στα πλάγια και επιστρέφοντας στον κεντρικό του ρόλο ανάλογα με την κατάσταση στο γήπεδο. Στο "ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο" όλοι οι παίκτες συμμετέχουν ενεργά στην κατασκευή επιθετικών κινήσεων και στην αμυντική κάλυψη, διευρύνοντας έτσι τόσο τη συλλογική όσο και την ατομική τεχνική και τακτική.

Το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο είναι ένα στυλ παιχνιδιού στο οποίο κάθε παίκτης που αλλάζει θέση αντικαθίσταται αμέσως από έναν συμπαίκτη του, επιτρέποντας έτσι στην ομάδα του να διατηρήσει αμετάβλητη την τακτική της δομή. Σύμφωνα με αυτό το σχήμα παιχνιδιού, κανένας παίκτης δεν είναι σταθερός στο δικό του ρόλο και κατά τη διάρκεια του αγώνα ο καθένας μπορεί να παίξει εξίσου ως επιτιθέμενος, μέσος ή αμυντικός (Wikipedia).

Η πρώτη ομάδα που υιοθέτησε αυτή την ιδέα στο γήπεδο ήταν ο Άγιαξ στα τέλη της δεκαετίας του '60 και στις αρχές της δεκαετίας του '70. Ο προπονητής αυτής της ομάδας ήταν ο Rinus Michels. Υπό τη διοίκησή του ο Άγιαξ κατέκτησε δύο συνεχόμενα Κύπελλα Πρωταθλητριών το 1971 και το 1972. Οι παίκτες αυτής της ομάδας αποτέλεσαν τη βάση της εθνικής ομάδας της Ολλανδίας που στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1974 παραδόθηκε μόνο στην ομάδα της Δυτικής Γερμανίας.

Ο Γιόχαν Κρόιφ ήταν το σύμβολο αυτής της ομάδας και του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου, επειδή μπορούσε να παίξει σε οποιαδήποτε ζώνη του γηπέδου με την ευελιξία ενός εξτρέμ, τη δύναμη ενός μέσου και την αποτελεσματικότητα ενός επιθετικού στην περιοχή του τέρματος. Και όλα αυτά με μια πινελιά εκλεπτυσμένης κλάσης που τον έκανε έναν από τους πιο δυνατούς παίκτες στην ιστορία του ποδοσφαίρου.

Αν και ο Κρόιφ δεν έπαιξε ποτέ στο ιταλικό πρωτάθλημα, είχε μεγάλη επίδραση στις κορυφαίες ομάδες της Ιταλίας. "Το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο οικοδομήθηκε πάνω σε μια νέα θεωρία του ευέλικτου χώρου, κατά τη διάρκεια της επιθετικής φάσης, οι ομάδες συνήθιζαν να διευρύνουν το γήπεδο όσο το δυνατόν περισσότερο και να περιορίζουν τον χώρο κατά τη διάρκεια της αμυντικής φάσης (David Winner). Αυτό ήταν ακριβώς το αντίθετο του ιταλικού "catenaccio" (κλειστό αμυντικό σύστημα).

Μετά τα δύο Κύπελλα Πρωταθλητριών που κατέκτησε απέναντι σε δύο ιταλικές ομάδες (1972 Ίντερ, 1973 Γιουβέντους), το συνολικό ποδόσφαιρο του Άγιαξ είχε επισκιάσει το "catenaccio". Στην Ιταλία, μετά τις αποτυχίες του Pippo Marchioro στη Μίλαν, του Gigi Maifredi στη Γιουβέντους και του Corrado Orrico στην Ίντερ, το ποδόσφαιρο έφερε επανάσταση από έναν προπονητή που δεν είχε παίξει ποτέ ως επαγγελματίας: Arrigo Sacchi.

Επιστρέφοντας στις μέρες μας, το παιχνίδι 4-3-3 της Μπαρτσελόνα είναι κληρονομιά του Γιόχαν Κρόιφ, του προπονητή της μεταξύ 1988 και 1996: κατοχή και ταχύτητα, καθετοποίηση και κοντές πάσες σε περιορισμένο χώρο, εναλλάξιμοι επιθετικοί και κυρίως ο μεσοεπιθετικός πλέι μέικερ μετατοπισμένος στο πλάι, μια αντίληψη που θα επαναλάβει πρώτα ο Ρίτσαρντ και μετά ο Γκουαρντιόλα (πλέι μέικερ του Κρόιφ) με τον Χάβι. Η φιγούρα του Xavi ως έμβλημα της νοοτροπίας των blaugrana αναφέρεται στο άρθρο μας : Cruyff, Xavi και η νοοτροπία της blaugrana.

Ένα παράδειγμα πρακτικής "Total football"

Προδιαγεγραμμένο παιχνίδι που εισάγει τις έννοιες του συνολικού ποδοσφαίρου   Προκαθορισμένο παιχνίδι βασισμένο σε περιορισμούς για παίκτες που εισάγουν τις έννοιες του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου