Λάθη στη συλλογιστική: οι παράλογες ιδέες
Στόχος
|
Το άρθρο δείχνει πώς κάποιοι που αντλούνται από τις καταστάσεις του αγώνα ή την εκπαίδευση, μπορεί να βασίζονται σε πεποιθήσεις και ιδέες που δεν έχουν καμία λογική βάση και βασίζονται σε εμπειρικά στοιχεία. |
Στο προηγούμενο άρθρο μιλήσαμε για τις κύριες στρεβλώσεις της σκέψης που μας οδηγεί να εξετάζουμε μόνο ορισμένες πτυχές της πραγματικότητας, μέσω τρόπων που προωθούν συμπεράσματα που δεν είναι πολύ ρεαλιστικά και αντικειμενικά.
Αυτό το άρθρο στοχεύει να επεκτείνει το θέμα του προηγούμενου, ασχολούμενο με τις πεποιθήσεις που παράλογα μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη συναισθηματική μας κατάσταση και κυρίως το επίπεδο του άγχους μας.
Τέτοιες πεποιθήσεις διαφέρουν από τη διαστρέβλωση που περιγράφηκε προηγουμένως, επειδή αποτελούν μια διαδικασία που είναι πιο στατική στη σκέψη , δηλαδή αντιπροσωπεύουν τις πεποιθήσεις μας και τις προκαταλήψεις μας που έχουν διαμορφωθεί μέσα σε μια ζωή και πάνω στις οποίες πιθανόν δεν έχουμε σταματήσει ποτέ να προβληματιζόμαστε, επειδή είναι τόσο ριζωμένες στη φύση μας, άρα αυτονόητες, "ασυνείδητες" και αδιαμφισβήτητες. Παρ' όλα αυτά, αυτές οι ιδέες έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας τεταμένης ατμόσφαιρας σε εμάς και στους άλλους και συμβάλλουν στην εμφάνιση άγχους.
Ας δούμε ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες παράλογες ιδέες.
- Υπευθυνότητα. Είναι αυτό το είδος σκέψης που μας βάζει σε μια κατάσταση καθήκοντος και που περικλείεται σε προτάσεις όπως "πρέπει να είμαι καλός προπονητής", "πρέπει να κερδίσουμε το πρωτάθλημα", "πρέπει να σουτάρουμε στο τέρμα".Η ιδέα του καθήκοντος ενθαρρύνει την αντίληψη του περιορισμού και δημιουργεί το φαινόμενο ότι αν δεν εκπληρωθεί το καθήκον αυτό είμαστε αποτυχημένοι και προάγουμε την εμφάνιση άγχους και αρνητικών συναισθημάτων. Μερικές φορές μετατρέπουμε σε καθήκον αυτό που θέλουμε να κάνουμε ή να είμαστε, με αρνητικά αποτελέσματα. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να πούμε στον εαυτό μας "ΘΕΛΩ να γίνω καλός προπονητής", "ΘΕΛΩ να κερδίσουμε το πρωτάθλημα", "ΘΕΛΩ να σουτάρω στο γκολ"... είναι μια διαφορετική ιστορία.
Η ανοχή.Αυτή η παράλογη ιδέα αντηχεί σε προτάσεις όπως "Δεν αντέχω όταν αμφισβητούν τις επιλογές μου", "Δεν αντέχω όταν ο διαιτητής κάνει λάθη", "Δεν ανέχομαι όταν οι άλλοι κάνουν λάθη που θα μπορούσαν να αποφευχθούν".Ωστόσο, η ανοχή ή η μη ανοχή δείχνουν μια κατάσταση που θέτει σε σοβαρό κίνδυνο την επιβίωσή μας ή που είναι ασύμβατη με την κατάσταση της υγείας μας. Αυτή η έννοια δρομολογεί μέσα μας έναν μηχανισμό επιβίωσης που, όπως αναφέρθηκε στα προηγούμενα άρθρα, αποτελεί μια προγονική απάντηση ενεργοποίησης. Όταν αντιδρούμε για επιβίωση ενεργοποιείται ο μηχανισμός άγχους και αν και υπερβολικός μας δημιουργεί πολλά προβλήματα. Όντας λοιπόν σε συνθήκες αφόρητου και δυσανεξίας είναι πιο πιθανό να πέσουμε σε καταστάσεις έντασης που δεν είναι πολύ παραγωγικές. Είναι αλήθεια ότι πολλές ενέργειες ή καταστάσεις κατά τη διάρκεια της προπόνησης ή/και κατά τη διάρκεια του αγώνα μπορεί να είναι πολύ ενοχλητικές ωστόσο μπορούμε να επιβιώσουμε.
- Συνολική κρίση για τον εαυτό μας και τους άλλους: είναι το είδος της σκέψης που αποδίδει μια ετικέτα στον εαυτό μας ή στους άλλους, δίνοντας μια συνολική κρίση για ένα άτομο, διαχωρίζοντάς το από τις πράξεις του και από το πλαίσιο. Εκφράζεται μέσα από προτάσεις όπως: "Ο άνθρωπος δεν είναι ο εαυτός του, δεν είναι ο εαυτός του, δεν είναι ο εαυτός του: "είσαι ανίκανος", "είμαι ηλίθιος", "τι βλάκας" Μέσα στον αγωνιστικό χώρο αυτού του είδους οι κρίσεις είναι συχνά στην ημερήσια διάταξη τόσο στη σχέση μεταξύ προπονητή και παίκτη όσο και μεταξύ των παικτών. Ωστόσο, φαίνεται ότι στερούν από το άτομο κάθε είδους "λύτρωση". Η ετικέτα ενός παίκτη έχει ως αποτέλεσμα να του προσδίδει μια κατάσταση από την οποία δεν μπορεί εύκολα να ξεφύγει (αν είναι ανίκανος, δεν μπορεί να μην είναι ποτέ ικανός) και δημιουργεί άγχος και συναισθήματα κατάθλιψης και απογοήτευσης. Αυτές οι κρίσεις θα πρέπει επομένως να αποφεύγονται υπέρ των κρίσεων που ορίζονται σε δράση μέσω εποικοδομητικής κριτικής.
Καταστροφή. Αυτές οι κρίσεις υπονοούν μια εξαιρετικά αρνητική άποψη των καταστάσεων και εκφράζονται με προτάσεις όπως "είναι αβάσταχτο να χάνεις την τακτική" "θα ήταν φρικτό να χτυπήσει ο Χ" "είναι φρικτό να σε σφυρίζουν οι οπαδοί σου". Αυτού του είδους οι ιδέες, αν περιγράψουμε μια κατάσταση που φτάνει στα άκρα, έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση του άγχους και της αντίληψης ότι είμαστε καταδικασμένοι. Ως εκ τούτου, αξίζει να εξετάσουμε αν αυτό που συμβαίνει μέσα στο γήπεδο είναι πραγματικά τόσο καταστροφικό ή αν είναι απλώς πολύ δυσάρεστο, αλλά διαπραγματεύσιμο. Η σκέψη ότι τα πράγματα, όσο δυσάρεστα και αν είναι, μπορούν να ξεπεραστούν, μας επιτρέπει να αποφορτιστούμε και να προωθήσουμε μια πιο παραγωγική και ενεργητική ατμόσφαιρα.
- Απαραίτητο για τις μεγαλύτερες ανάγκες. Αφορούν τις ιδέες εκείνες που αφορούν την ακραία απαίτηση για την ικανοποίηση ορισμένων αναγκών, όπως, "είναι επιτακτική ανάγκη να σουτάρεις στον στόχο", "δεν μπορεί να υπάρχουν λάθος πάσες". Ακόμη και σε αυτή την περίπτωση μπορούμε να πούμε ότι, στην πραγματικότητα, οι απόλυτες ανάγκες αφορούν εκείνες που είναι χρήσιμες για την επιβίωσή μας. Όταν νομίζουμε ότι έχουμε μια απόλυτη ανάγκη, το σώμα μας ενεργοποιείται όπως όταν βρισκόμαστε σε κίνδυνο (έλλειψη τροφής ή νερού), δημιουργώντας ένταση και άγχος. Πράγματι είναι επιθυμητό να βάλουμε στόχο, να κερδίσουμε και να μην κάνουμε κανένα λάθος, ωστόσο αν αυτό δεν συμβεί μπορούμε παρ' όλα αυτά να επιβιώσουμε και να σκεφτούμε ότι μας προετοιμάζει ένα ευνοϊκό κλίμα για την εκπλήρωση των προσδοκιών μας.
Στο επόμενο άρθρο θα δούμε πώς μπορούμε να προωθήσουμε έναν ορθολογικό τρόπο σκέψης που μας οδηγεί σε μια ανάλυση των καταστάσεων, όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική, ώστε να έχουμε μια θετική αντιστοιχία στη συναισθηματική κατάσταση του παίκτη και στο άγχος.
